Flan, 'poutrels' en een mand vol strijk

Janne Desmet raast als een tragikomische sneltrein door de belangrijkste episodes en ‘eerste keren’ van haar leven. Foto Jorre Janssens

In Arme tante Danni vertelt een fenomenale Janne Desmet over schuld en schaamte, het eindeloze pleasen, niet goed genoeg zijn, liefde en generaties. Ontroerend, hilarisch en herkenbaar.

Ik ben naar een theatervoorstelling geweest. En dat was, ik durf het bijna niet te schrijven, achttien jaar geleden. Ik heb het net opgezocht: het stuk heette De Zoologie, met Johan Petit en Martha!tentatief. De Zoologie speelde in de open lucht, onder lindebomen vol lampjes in de Antwerpse dierentuin. Ik werkte in die periode voor de krant, en de Zoo was mijn ‘afdeling’. Het wel en wee van Hermien de neushoorn en het stamboek van de stokstaartjes: daar schreef ik over. Via mijn connecties in de Zoo was ik aan gratis kaartjes voor de voorstelling gekomen. Waarover het stuk precies ging, weet ik niet meer. Ik herinner me nog wel dat het goed was. En ook dat ik mijn vader had uitgenodigd om mee te gaan, want hij was nogal into beestjes. Maar papa had net op tijd geroken dat het een uitstap van culturele aard was, en dus ging mijn moeder met me mee.

The Jungle Book

Vele jaren later trakteer ik mama opnieuw op een ticket voor een Martha!tentatief-voorstelling. Mijn vader is er al even niet meer, maar die zou sowieso weer feestelijk hebben bedankt. Mama en ik doen geen exotische locatie aan deze keer, maar de plaatselijke cultuurtempel van ons dorp. In de 55 jaar dat mijn moeder in het dorp woont, heeft ze er twee keer een voet binnengezet. Eén keer voor de grootouderdag van de kleuterschool, en één keer toen mijn kleine meid de pannen van het dak siste als de ssssssssslang in The Jungle Book. Met een handvol optredens van mijn dochters voor de muziekschool en een quizavond van het oudercomité, scoor ik niet veel beter.

Vandaag speelt Martha!tentatief voor een uitverkochte zaal. We hebben geen geweldige plaatsen, we zitten parterre en mijn mama is niet van de grootsten. Maar toch spot ze actrice Janne Desmet die door het theatergordijn gluurt. ‘Ha! Dat is die van dat woestijnprogramma.’ Expeditie Namibië, mama is goed mee met die dingen.

Bangigheid en mislukkigheid

Arme tante Danni is een vertelvoorstelling waarin Janne Desmet als een tragikomische sneltrein door de belangrijkste episodes en ‘eerste keren’ van haar leven raast. Het stuk gaat over schuld, schaamte, het eindeloze pleasen voor god en klein pierke, de angst om toch niet goed genoeg te zijn, de schrik om de schrik, en zoals Janne het noemt: ‘bangigheid en mislukkigheid’.

De actrice groeide op in Zwevegem in Zuid-West-Vlaanderen, en volgens haar is de bevolking er doordrongen van een diep wantrouwen tegenover alles wat niet Zuid-West-Vlaams is. En omdat Zuid-West-Vlamingen ook nogal 'bangig' zijn, blijven ze ook het liefst in Zuid-West-Vlaanderen. Behalve tante Danni, de zus van Jannes vader. Die pakte op een dag haar valies om in Antwerpen te gaan wonen. Er volgde voor die arme Danni een parcours van twaalf stielen en dertien ongelukken, een bouwvallig huis, een ingewikkeld liefdesleven en een triest einde.

Verbouwing

En Janne? ‘Just ons Danni’, hoorde ze voortdurend van haar familie. Want ook zij verhuisde naar Antwerpen, en kocht met haar niet zo handige lief Benjamin een huisje. De verbouwingen werden, net zoals bij haar tante Danni, aangestuurd door de familie honderd kilometer westwaarts.

In afwisselend hoowzèh West-Vlaams, amai suske Antwerps en lijzig Limburgs schildert Janne Desmet hilarische portretten van allerhande randfiguren, zoals de ranzige uitbater van de Beautiful Body Club. Maar ook haar familie, vriendenkring en half Zwevegem passeren de revue. Ik was ontroerd bij de scène waarin haar steeds kleiner en mager wordende vader dikke tranen huilde in de gang. En tussen de lijnen door voelde ik Jannes verdriet om de baby die er niet gekomen is. Later las ik dat ze een miskraam had gekregen tijdens haar chaotische verbouwing. De babykamer was net af.

Knopen aannaaien

Arme tante Danni gaat ook over generaties die van elkaar verschillen, en toch ook heel veel aan elkaar doorgeven. Over liefde, en hoe die te tonen. ‘Bij ons via poutrels, zelfgebakken flan en de strijk doen.’

Ik denk aan mijn moeder naast me, afkomstig uit Noordoost-Oost-Vlaanderen. Die bestrijdt de  drama’s van haar dochter ook door ovenschotels te brengen, strijk weg te werken en knopen aan te naaien. Praten over emoties is niet haar ding, en ook van knuffels wordt ze ongemakkelijk. (Tenzij die van haar kleinkinderen, die worden platgedrukt.)

Arme tante Danni is heerlijk geestig en herkenbaar, maar gaat ook subtiel diep.

Tientallen typetjes

Voor de les Nederlands zie ik het als een voorbeeld van een tragikomedie en een monoloog. Dat één persoon op een podium niet saai en eentonig moet zijn, bewijst dit stuk. Een fantastische actrice als Janne Desmet tovert zó tientallen typetjes uit haar hoed.

Een absolute aanrader dus. Met vijf sterren. Alleen had Janne naar haar moeder moeten luisteren toen die zei:  ‘t Es goe, Janneke, uw toneelstuk. Moar ‘t ès lang héé.’ Drie uur zonder pauze, dat is zelfs voor zo’n wervelende voorstelling erg lang.

🎤Voor wat achtergrondinfo over het theaterstuk Arme tante Danni beluisterde ik deze opname van het Radio 1- programma Culture Club. Wil je het ook eens horen? Dan kan dat hier.